Tết Nguyên Đán là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng và thiêng liêng nhất đối với người Việt Nam, không chỉ đánh dấu sự chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, mà còn là dịp để các thành viên trong gia đình sum họp, sẻ chia những câu chuyện và tưởng nhớ tổ tiên. Mỗi miền Bắc, Trung, Nam đều có những nét đặc trưng riêng trong cách đón Tết, tạo nên bức tranh văn hóa phong phú và đa dạng của dân tộc.
Điểm chung trong tục lệ đón Tết của người Việt
Dù ở bất kỳ đâu, người Việt Nam đều có những phong tục, tập quán chung trong dịp Tết. Đầu tiên là việc thờ cúng tổ tiên, một nét văn hóa thể hiện lòng biết ơn đối với những thế hệ đi trước. Bàn thờ gia tiên được dọn dẹp sạch sẽ, bày biện các loại lễ vật để tưởng nhớ đến ông bà, cha mẹ đã khuất.
Thứ hai, Tết là khoảng thời gian quý giá để các thành viên trong gia đình tụ họp, dù ở gần hay xa. Họ trở về bên nhau, chia sẻ bữa cơm sum vầy, cùng nhau ôn lại những ký ức đẹp của gia đình.
Cùng với đó, việc chúc Tết và mừng tuổi cũng là một phần không thể thiếu. Người lớn thường dành những lời chúc tốt đẹp nhất cho con cái, và ngược lại, trẻ nhỏ gửi những món quà ý nghĩa đến ông bà, cha mẹ như một cách để thể hiện lòng hiếu thảo.
Đi lễ chùa vào những ngày đầu năm mới cũng là nét văn hóa phổ biến, thể hiện mong muốn cầu bình an, may mắn cho cả gia đình trong suốt năm tới. Đây không chỉ là tín ngưỡng mà còn là dịp để mọi người có thể thư giãn, tìm kiếm sự thanh tịnh trong tâm hồn.
Đặc trưng cách đón Tết tại ba miền
Dù có những nét chung, nhưng mỗi miền đều sở hữu những đặc trưng văn hóa riêng trong cách đón Tết.
Tết miền Bắc
Tết miền Bắc thường diễn ra trong không khí lạnh se lạnh, làm nổi bật hình ảnh hoa đào nở rộ, báo hiệu một mùa xuân mới đầy sức sống. Mâm cỗ ngày Tết miền Bắc không thể thiếu bánh chưng – món ăn tượng trưng cho đất, biểu trưng cho lòng biết ơn đối với tổ tiên. Các món ăn truyền thống khác như dưa hành, thịt đông, gà luộc thường được bày biện trang trọng. Lễ hội ở miền Bắc còn phảng phất nhiều phong tục truyền thống như treo câu đối, xông đất, và tổ chức các buổi thăm hỏi họ hàng, bạn bè. Những hoạt động này không chỉ gắn kết mọi người lại với nhau mà còn làm nổi bật bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc Việt.
Tết miền Trung
Tại miền Trung, không khí Tết thường ấm áp hơn miền Bắc, với đặc điểm thời tiết có phần lạnh hơn ở các tỉnh phía Bắc. Những món ăn trong mâm cỗ ngày Tết tại đây cũng rất đa dạng với bánh tét, nem lụi, giò chả, cùng các loại hải sản tươi ngon đặc trưng của vùng biển. Người dân miền Trung chú trọng việc cúng gia tiên và thường tổ chức các buổi thăm hỏi trong họ hàng để tạo nên sự ấm cúng trong những ngày đầu năm. Tuy không rộn ràng như các miền khác, Tết miền Trung mang đến một cảm giác ấm áp và giản dị, thể hiện tình yêu thương và gắn bó giữa những người sống nơi đây.
Tết miền Nam
Khác với không khí lạnh của miền Bắc, miền Nam chào đón Tết trong tiết trời nắng ấm và sắc hoa mai vàng rực rỡ khắp nơi. Bánh tét cũng là món ăn chủ đạo trong dịp này, với hình dáng trụ dài và nhân đậu xanh, thường kèm theo các món ăn như thịt kho tàu, canh khổ qua, và lạp xưởng. Người dân miền Nam không chỉ chú trọng đến cái Tết theo truyền thống mà còn yêu thích những hoạt động vui chơi, du lịch trong dịp này. Họ thường dành thời gian đi tham quan các lễ hội, chúc Tết bạn bè và gia đình, tạo ra không khí lễ hội sôi động và vui vẻ trong những ngày đầu năm mới.